Выбітныя гістарычныя асобы нашай зямлі — Вялікі князь ВКЛ Гедымін і канцлер ВКЛ Леў Сапега вярнуліся ў сучасную Беларусь у выглядзе помнікаў.
1 верасня ў Слоніме адбылося афіцыйнае адкрыццё помніка Льву Сапегу. Гэтую падзею ўлады прывязалі да Дня беларускага пісьменства, які ў гэты час праходзіў у горадзе. Адметна, штопПомнік знаходзіцца на галоўнай плошчы горада.
Адзначым, гэта ўжо другі помнік Сапегу ў Беларусі — першы быў ўсталяваны па ініцыятыве каталіцкага ксяндза побач з касцёлам Святога Казіміра ў 2010 годзе ў горадзе Лепель, што на Віцебшчыне (нягледзячы на пратэст мясцовых праваслаўных святароў).
Даведка. Леў Сапега — уплывовы дзяржаўны і вайсковы дзеяч Вялікага Княства Літоўскага, удзельнічаў у падрыхтоўцы і выданні Трэцяга Статуту ВКЛ 1588 году. Адметны факт: Сапега нарадзіўся ў праваслаўнай сям’і, а напрыканцы жыцця прыняў каталіцкую веру.
7 верасня ў Лідзе ў Дзень горада ўлады ўрачыста адкрылі помнік Гедыміну. Пастамент усталявалі побач з Лідскім замкам, таму невыпадкова, што скульптары абліцавалі яго гранітам у колер замка. На ім надпіс «Гедымін» і вялікакняскі герб «Калюмны».
Даведка. Гедымін (1275—1341) — Вялікі князь Літоўскі. У часы яго праўлення Вялікае Княства Літоўскае стала моцнай ўсходне-еўрапейскай дзяржавай, яго тэрыторыя павялічылася ўдвая. Апрача Вільні, мураваныя замкі зявіліся ў Медніках, Лідзе, Крэве, Віцебску.
Відавочна, што ўсталяванне такіх помнікаў — гэта перамога розуму і сумлення ў верхавіне беларускай улады. Апроч таго, гэта і прызнанне нашай гісторыі. Хочацца спадзявацца, што ў хуткім будучым Беларусь дачакаецца помнікаў, назваў вуліц і плошчаў, папулярызацыю іншых артэфактаў у гонар іншых яскравых асобаў нашай мінуўшчыны.
У той жа час свядомых беларусаў сёння працягвае непакоіць лёс помніка Францішаку Аляхновічу, які знаходзіцца на віленскіх могілках Расу. За апошнія 2 гады гэты помнік усё больш і больш прыходзіць у аварыйны стан. Неўзабаве, ён можа абваліцца. У інтэрнэце ўжо была інфармацыя аб тым, што знайшоўся спонсар аднаўлення помніка (гэта самакіраванне літоўскай сталіцы). Але патрэбныя працы ўсё яшчэ непачаліся…
Даведка. Францішак Аляхновіч (9 сакавіка 1883 — 3 сакавіка 1944) — беларускі драматург, тэатральны дзеяч, публіцыст і празаік. Яго аповесць «У капцюрох ГПУ» з’яўляецца першым творам сусветнай літаратуры, які апісвае жыццё ў сталінскім канцэнтрацыйным лагеры непасрэдна з погляду арыштанта. П’есы Францішка Аляхновіча актыўна ставіліся аматарскімі і паўпрафесійнымі калектывамі Заходняй Беларусі, Латвіі, Чэхіі і найбольш трупай Уладзіслава Галубка. За плённую працу Францішка Аляхновіча на ніве тэатру яшчэ пры жыцці яму прысвоілі званне «бацькі навейшай беларускай драматургіі».